Góra św. Marcina

Góra św. Marcina

Popularna Marcinka to wzniesienie od południowej strony Tarnowa, na którym przed wiekami królował zamek rodu Leliwitów. Dziś to chętnie odwiedzany punkt widokowy, z którego rozciąga się panorama miasta.

Zamek tarnowski, to rezydencja właścicieli Tarnowa i centrum administracyjne dóbr tarnowskich. Zbudowany był w latach 1328–1331 przez Spicymira herbu Leliwa, kasztelana krakowskiego na wzgórzu w odległości około 2 kilometrów miasta Tarnowa. 

W 1342 roku Spycimir Leliwita podpisał na zamku pierwszy znany dokument. Możnowładca ten był protoplastą m.in. rodu Tarnowskich. Zamek był sukcesywnie rozbudowywany przez kolejnych właścicieli z tej rodziny. Z monarchów polskich w zamku tarnowskim gościli m.in. Kazimierz Wielki (1361, 1364), Władysław Jagiełło (1392, 1424), Bona Sforza i Zygmunt Stary (1537). W 1528 przez pół roku zamek i miasto zostały oddane do dyspozycji króla WęgierJana Zápolyi z dworem.

W latach 1519–1527 hetman Jan Amor Tarnowski przebudował zamek w duchu renesansu i otoczył go murowano-ziemnymi fortyfikacjami bastejowymi, czyniąc go jednym z najwspanialszych zamków monarchii oraz czołowym ośrodkiem kultury polskiego odrodzenia. 

Na początku XVIII wieku zamek został opuszczony. „Zwierzchność zamkowa" przeniosła się do drewnianego dworu w Gumniskach. W 1747 roku książę Janusz Aleksander Sanguszko zezwolił tarnowskim bernardynkom na pozyskiwanie z ruin zamku materiału na budowę kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego.  W 1848 roku na ruinach usypano kopiec pamięci ofiar rzezi galicyjskiej 1846 roku. Nie został on ukończony z powodu przerwania prac przez władze austriackie.

Na dzień dzisiejszy sytuacja prawna ruin i terenu góry św. Marcina jest niejasna. W 1938 roku książę Roman Sanguszko, spadkobierca dóbr tarnowskich, przekazał miastu Górę św. Marcina z ruinami zamku w celu utworzenia tam parku im. Niepodległości im. księcia Romana Sanguszki („Sybiraka”). Akt ten nie został jednak zarejestrowany w księgach hipotecznych.