Kościół i Klasztor oo. Bernardynów

Dziś Kościół oo. Bernardynów w Tarnowie to piękna, barokowa świątynia, leżąca na południe od centrum, ale pierwotnie zakonnicy zajmowali inny budynek.

Początki Bernardynów w Tarnowie datują się na 1459 rok. Okazją sprowadzenia Bernardynów do Tarnowa były pertraktacje właściciela Tarnowa Jana Amora Tarnowskiego, z włoskim franciszkaninem, Janem z Kapistranu (późniejszym świętym), który przybył do Krakowa z dużą ilością współbraci zakonnych (w latach 1453-1454), aby pozyskać króla Kazimierza Jagielończyka w sprawie krucjaty przeciw Turkom zagrażającym Europie. Po uzyskaniu pozytywnej odpowiedzi od Jana Kapistrana właściciel Tarnowa Jan Tarnowski, przystąpił do budowy drewnianego kościoła i klasztoru na swoich posiadłościach, poza obrębem miasta od strony wschodniej. Budowa trwała do roku 1459. Tego roku Bernardyni osiedlili się w klasztorze przy kościele p. w. Matki Bożej Śnieżnej.

W 1468 roku ze względów bezpieczeństwa przeciwpożarowego zbudowano nowy kościół i klasztor z cegły. Kościół postawiono w stylu gotyckim, jako budynek jednonawowy, z węższym prezbiterium niż nawa, zamknięty trójboczną absydą zwróconą na wschód. 

W 1550 roku Jan Amor Tarnowski, wielki hetman koronny, zbudował drewniany klasztor, do którego sprowadził z Krakowa Siostry Bernardynki, wśród nich była także jego siostra. Zakonnice, początkowo, prowadziły życie w oparciu o III-cią regułę św. Franciszka z Asyżu, przeznaczoną dla wiernych żyjących w świecie.  W 1614 roku pożar doszczętnie zniszczył klasztor. Kolejne duże szkody w klasztorze wyrządziła siostrom "nawała szwedzka" w 1655 roku. Zrabowano niemal wszystko tak, że siostry najbliższą zimę musiały spędzić poza klasztorem. Dlatego w krótkim czasie opiekunowie Bernardynek, Ostrogscy, przystąpili do budowy nowego, obszerniejszego, murowanego klasztoru. Wzniesiono go na planie prostokąta, z dużym wirydarzem w środku i czterema bastionami na rogach. Zakończenie budowli miało miejsce ok. 1680 roku, na co wskazuje data wyryta na belce podtrzymującej strop w refektarzu klasztornym. W 1747 r. przełożona klasztoru, siostra Helena Nikelsówna, zainicjowała budowę kościoła murowanego. Budowa trwała od 1752-1776 roku. Kościół uzyskał tytuł św. Barbary. 

O dalszym losie Bernardynek klasztoru tarnowskiego zadecydował dekret kasacyjny cesarza Józefa II Habsburga z 12 grudnia 1781 roku. W klasztorze mieszkało wtedy 21 sióstr. Cały majątek klasztoru przejął Fundusz Religijny. Klasztor i kościół stały puste do 1789 roku.

Dnia 5 sierpnia 1789 roku klasztor i kościół, po Bernardynkach, przejęli Bernardyni. Zostali usunięci ze swego klasztoru dekretem cesarskim wydanym 20 maja 1789 roku. Dotychczasowy kościół Bernardynów pozbawiono dotychczasowego wyglądu sakralnego, zamieniono na trzykondygnacyjny budynek z przeznaczeniem na użytek miasta.

Remonty, adaptacje, inwestycje, drobne przeróbki i udogodnienia, klasztoru i kościoła po siostrach, trwały przez cały XIX i XX wiek. Pierwszą koniecznością okazała się potrzeba zmiany funkcji kościoła ze świątyni służącej zakonnicom na świątynię dostosowaną do potrzeb duszpasterskich dla wiernych. Po przeprowadzonym remoncie i wewnętrznych przeróbkach, kościół w 1827 roku konsekrował biskup tarnowski Grzegorz Tomasz Ziegler, nadając mu tytuł: "PODWYŻSZENIA ŚWIĘTEGO KRZYŻA".

Na mapie nr 19.